صنعت حمل و نقل در جهان
صنعت حمل و نقل شامل گروهی از شرکتهای کوچک و بزرگ است که خدماتی را جهت جابهجایی افراد و کالاها به صورت داخلی (درون مرزی) و یا بینالمللی (برون مرزی) ارائه میدهند. این شرکتها همچنین موجب بهبود زیرساختهای حمل و نقل میشوند و میتوانند کالاهای گوناگون را با توجه به وزن، ابعاد، مسافت و نوع کالا، به یکی از صورتهای دریایی، هوایی، ریلی یا جادهای جابهجا کنند.
به صورت کلی، صنعت حمل و نقل نقش به سزایی را در شکلگیری تمدنها داشته و به واسطه تجارتی که بین کشورهای گوناگون شکل داده، تاثیر بسیار مهمی در رونق و شکوفایی اقتصادی کشورها در طول زمان داشته است. همچنین این صنعت برای فعالیت بخشهای گوناگون یک کشور و بهبود اقتصاد آن، نقشی ضروری و اساسی دارد.
تاریخچه صنعت حمل و نقل
صنعت حمل و نقل شامل گروهی از شرکتهای کوچک و بزرگ است که خدماتی را جهت جابهجایی افراد و کالاها به صورت داخلی (درون مرزی) و یا بینالمللی (برون مرزی) ارائه میدهند. این شرکتها همچنین موجب بهبود زیرساختهای حمل و نقل میشوند و میتوانند کالاهای گوناگون را با توجه به وزن، ابعاد، مسافت و نوع کالا، به یکی از صورتهای دریایی، هوایی، ریلی یا جادهای جابهجا کنند.
به صورت کلی، صنعت حمل و نقل نقش به سزایی را در شکلگیری تمدنها داشته و به واسطه تجارتی که بین کشورهای گوناگون شکل داده، تاثیر بسیار مهمی در رونق و شکوفایی اقتصادی کشورها در طول زمان داشته است. همچنین این صنعت برای فعالیت بخشهای گوناگون یک کشور و بهبود اقتصاد آن، نقشی ضروری و اساسی دارد.
تاریخچه صنعت حمل و نقل
قدیمیترین و مهمترین اختراع بشر در زمینه حمل و نقل، اختراع چرخ بودهاست. بین سالهای 3500 تا 1700 قبل از میلاد، اختراع و استفاده از چرخ میان اقوام سومری و مصری جهت جابهجا کردن ارابهها، صورت میگرفتهاست. در همین زمان نیز استفاده از چهارپایان و قایقهای پارویی جهت جابهجایی، امری رایج بودهست. پس از آن با ورود به دوره رنسانس و اختراع زیردریاییها و چرخدستیها، صنعت حمل و نقل دچار تحولاتی شد. اما مهمترین تغییرات در زمان انقلاب صنعتی اتفاق افتاد. در سالهای وقوع انقلاب صنعتی در انگلستان و سپس فرانسه و آمریکا و سایر کشورها، استفاده از نیروی بخار، تاثیر بسیار زیادی در صنعت حمل و نقل جهان گذاشت. در این سالها خودروهای موتوری پدید آمدند که با نیروی بخار کار میکردند. همچنین لوکوموتیو بخار (قطار) نیز ساخته شد. پس از آن و با ورود به دوران معاصر وسایل نقلیهای پدید آمدند که امروزه نیز از آنها بسیار استفاده میکنیم: اتوبوس، دوچرخه، مترو، ماشینهای برقی، هواپیما، اسکوتر، هلیکوپتر، اسکیتبرد و ماشینهای امروزی. البته باید اضافه کنیم استفاده از کشتیها، همواره راهی بسیار رایج جهت جابهجایی بوده، این امر به علت دشوار بودن و هزینه بالای احداث جادهها و خطوط ریلی بوده است.
انواع حمل و نقل
صنعت حمل و نقل بر اساس نوع وسیله نقلیه به انواعی تقسیم میشود که عبارتند از:
- حمل و نقل دریاییMaritime Transportation
- حمل و نقل هواییAir Transportation
- حمل و نقل ریلی Railroad Transportation
- حمل و نقل جادهایRoad Transportation
- حمل و نقل مرکبOil Tankers
در ادامه مقاله به توضیح و بررسی ویژگیهای مثبت و منفی هر یک از انواع حمل و نقل، میپردازیم. با ما همراه باشید.
حمل و نقل دریایی
همانگونه که پیش از این نیز اشاره کردیم، حمل و نقل دریایی یکی از قدیمیترین و محبوبترین روشهای جابهجایی انسان و بار بودهاست. در این نوع از حمل و نقل معمولا بارهایی با حجم بالا توسط قایق، کشتی یا سایر شناورهای دریایی جابهجا میشوند. البته قابل ذکر است که به علت زمان نسبتا طولانی ارسال، فقط مناسب کالاهایی است که زمان بر روی کیفیت آنها تاثیر ندارد. به طور معمول بیش از 90 درصد از تجارت بینالمللی، توسط حمل و نقل دریایی صورت میپذیرد. مهمترین مزیت حمل و نقل دریایی، هزینه بسیار پایین و مقرون به صرفه آن است. شرکتهای تجاری بینالمللی که حجم بسیار زیادی کالا و بار جهت جابهجایی دارند، مشتریان ثابت شرکتهای ارائهدهنده خدمات حمل و نقل هستند. همچنین معمولا نرخ کرایه و هزینه در این نوع از حمل و نقل ثابت است که برای شرکتهای تجاری، اهمیت بسیار زیادی دارد. از معایب حمل و نقل دریایی، همانطور که پیش از این نیز گفته شد، میتوان به زمان طولانی حمل کالا اشاره کرد که معمولا برای جابهجایی موادغذایی و بارهایی از این دست، مناسب نیست.
حمل و نقل هوایی
حمل و نقل هوایی، یکی از بهترین شیوههای حمل مسافر و بار است. امنیت بالا و زمان بسیار سریع جابهجایی، موجب محبوبیت زیاد این نوع از حمل و نقل شدهاست. در زمینه تجارت، معمولا از هواپیماهای غول پیکر برای جابهجایی قطعات صنعتی استفاده میشود که این شیوه جابهجایی را اصلاحا Cargo (کارگو) مینامند و مشهورترین هواپیمایی که در بحث تجارت استفاده میشود، ایرباس بلوگا یا نهنگ سفید نام دارد. از جمله معایب این شیوه از حمل و نقل، میتوان با هزینه بسیار بالای آن اشاره کرد. اما معمولا به علت سریعتر بودن زمان رسیدن بار به مقصد، این نوع از حمل و نقل یکی از شیوههای مناسب جهت جابهجایی موادغذایی یا دارو میباشد.
حمل و نقل ریلی
یکی از مهمترین عواملی که موجب رونق صنایع در طول تاریخ شدهاست، اختراع قطار و احداث خطوط ریلی میباشد. این شیوه از حمل و نقل برای جابهجایی بار و ابزار مورد نیاز در معادن بسیار کاربرد دارد. همچنین با پیشرفت صنایع و اختراع واگنهای غولپیکر، این شیوه به روشی بسیار مناسب جهت جابهجایی بارهای داخلی تبدیل شد. از آنجایی که به دلیل شرایط جغرافیایی امکان احداث راهآهنهای سراسری وجود ندارد، این روش حمل و نقل در بحث تجارت بینالمللی کمرنگتر است اما یکی از شیوههایی است که برای جابهجایی بار در داخل کشور یا میان کشورهای همسایه، بسیار مورد استفاده قرار میگیرد. مهمترین مزیت استفاده از این روش حمل و نقل، پایینبودن عوارض محیط زیستی آن است. خوشبختانه صنعت حمل و نقل ریلی امکان استفاده از سوختهای غیر فسیلی را، دارد که موجب صرفهجویی در مصرف سوخت و عدم تولید آلایندههای مضر میشود. همچنین کمبودن میزان توقف در طی مسیر و ایجاد آلودگی صوتی کمتر نسبت به سایر روشهای حمل و نقل زمینی، از دیگر مزایای استفاده از حمل و نقل ریلی هستند.
حمل و نقل جادهای
رایجترین شیوه جابهجایی انسانها یا بارها، حمل و نقل جادهایست. همچنین این شیوه اصلیترین روش حمل و نقل نیز هست. جابهجایی از طریق جادهها با انواع خودروهای سنگین و شخصی امکانپذیر است، همچنین به علت آن که هزینه ساخت جاده به عهده دولت است، هزینهی آن نیز بسیار پایین و مقرون به صرفه میباشد.
یکی از مهمترین مزایای استفاده از خدمات حمل و نقل جادهای، دسترسی آسان آن به تمامی مناطق است. با استفاده از خودروها و جادهها، شما امکان دسترسی به تمامی مناطق دورافتاده و با امکانات کمتر را دارید. همچنین به علت آن که در این روش معمولا نیاز به انبارداری با تخلیه بین راهی نیست، به لحاظ اقتصادی نیز بسیار مقرون به صرفه است. یکی دیگر از مزایای این نوع از حمل و نقل، سرعت بالای آن به نسبت هزینه است که این روش را به یکی از محبوبترین روشها برای شرکتهای حمل و نقل داخلی، تبدیل کرده است. از معایب این شیوه حمل و نقل میتوان به امکان بروز تصادفات جادهای، مورد سرقت قرار گرفتن بار در طول مسیر و یا توقفهای متعدد راننده در مسیر و تاخیر در رسیدن بار به مقصد، اشاره کرد.
حمل و نقل مرکب
حمل و نقل مرکب به روشی گفته میشود که در آن، امکان جابهجایی بار یا محموله تنها به یکی از روشهای ذکر شده در بالا، وجود ندارد. بدین معنا که ممکن است یک بار از انبار توسط کامیون باز زده شود و پس از انتقال به بندرگاه، باقی مسیر را تا مقصد با کشتی طی نماید. در این نوع از حمل و نقل، جابهجایی از طریق جادهها، نقش بسیار مهمی را ایفا میکند.
در این مقاله سعی کردیم به صورت جامع به بررسی انواع روشهای حمل و نقل و مزایا و معایب هر یک بپردازیم. اگر این مقاله برای شما مفید بوده است، توصیه میکنیم برای آشنایی بیشتر با تاریخچه و شرایط هر یک از انواع حمل و نقل در ایران، مقاله «صنعت حمل و نقل در ایران» را مطالعه بفرمایید.